Các Phương Pháp Khắc Phục Rủi Ro Trong Kinh Doanh

Trong môi trường kinh doanh, rủi ro luôn tồn tại và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả các yếu tố khách quan và chủ quan. Quản lý rủi ro trong kinh doanh hiệu quả là một phần quan trọng của việc điều hành một doanh nghiệp thành công. Bằng cách đánh giá, định hình và quản lý các rủi ro một cách chủ động, các nhà quản lý và chủ doanh nghiệp có thể giảm thiểu những thiệt hại không mong muốn và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Rủi Ro Trong Kinh Doanh Là Gì?

Rủi ro trong kinh doanh là những yếu tố không mong muốn có thể gây ra các thiệt hại hoặc tổn thất cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động. Các loại rủi ro trong kinh doanh có thể bao gồm rủi ro tài chính, rủi ro thị trường, rủi ro về nhân sự, rủi ro hợp pháp, và nhiều loại khác.

Những rủi ro này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và tăng trưởng của doanh nghiệp, và nếu doanh nghiệp không quản lý hiệu quả, chúng có thể dẫn đến tình trạng phá sản. Do đó, việc đánh giá và quản lý rủi ro là một phần quan trọng của hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp.

Các Rủi Ro Trong Kinh Doanh Thường Gặp

Để có thể kiểm soát và phòng ngừa các loại rủi ro trong quá trình vận hành doanh nghiệp, trước hết chúng ta cần hiểu biết rõ về các loại rủi ro có thể gặp trong kinh doanh. Dưới đây là 10 loại rủi ro phổ biến trong kinh doanh mà một doanh nghiệp nên tìm hiểu:

Rủi ro về vốn

Rủi ro về vốn là một trong những yếu tố chính mà các doanh nghiệp cần quan tâm và quản lý để đảm bảo hoạt động kinh doanh được ổn định và bền vững. Dưới đây là một số loại rủi ro về vốn phổ biến mà doanh nghiệp thường phải đối mặt:

• Chi phí cố định cao: Các chi phí cố định như thuê văn phòng, trả lương nhân viên, chi phí hạ tầng, v.v. nếu quá cao có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp và làm giảm tính cạnh tranh trên thị trường.
• Chi phí biến đổi cao: Đây là các chi phí phụ thuộc vào sự thay đổi của quy mô sản xuất như chi phí nguyên vật liệu, chi phí lao động, chi phí vận chuyển, và các yếu tố khác. Sự biến động của chi phí này có thể ảnh hưởng đến tính linh hoạt và lợi nhuận của doanh nghiệp.
• Các khoản vay và nợ: Sự phụ thuộc quá mức vào các khoản vay và nợ có thể tạo ra áp lực tài chính không cần thiết và làm tăng rủi ro tài chính. Vì thế, việc quản lý vốn vay và nợ là yếu tố thiết yếu để đảm bảo rằng doanh nghiệp không gặp khó khăn trong việc thanh toán và có thể sử dụng vốn hiệu quả để đầu tư vào hoạt động kinh doanh.

Rủi ro về thị trường

Bên cạnh những yếu tố bên trong doanh nghiệp, tác động từ yếu tố bên ngoài thị trường cũng có thể tạo ra những rủi ro gây bất lợi cho việc kinh doanh của doanh nghiệp. Một số loại rủi ro thị trường phổ biến là:

• Rủi ro lãi suất: Thay đổi trong lãi suất có thể ảnh hưởng đến chi phí vay vốn của doanh nghiệp và chi phí tài chính tổng thể.
• Rủi ro ngoại hối: Thị trường ngoại hối biến động có thể ảnh hưởng đến giá trị của các khoản thu và chi phí liên quan đến các giao dịch quốc tế.
• Rủi ro giá cổ phiếu: Biến động trong giá cổ phiếu có thể ảnh hưởng đến giá trị thị trường của doanh nghiệp và có thể ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn và đầu tư.
• Rủi ro giá hàng hóa: Thị trường hàng hóa có thể biến động do nhiều yếu tố như cung cầu, điều kiện thời tiết, và tình hình kinh tế toàn cầu, điều này có thể ảnh hưởng đến chi phí nguyên vật liệu và giá thành sản phẩm.

Khi thị trường trải qua các biến động lớn hoặc bị “đóng băng”, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn và quản lý tài chính, và có thể phải đối mặt với sự giảm giá trị và khả năng tiếp tục hoạt động kinh doanh. Do đó, việc hiểu và quản lý các rủi ro thị trường là rất quan trọng cho sự ổn định và phát triển của doanh nghiệp.

Rủi ro trong chiến lược kinh doanh

Rủi ro chiến lược là những nguy cơ và thách thức mà doanh nghiệp phải đối mặt trong việc thực hiện và duy trì chiến lược kinh doanh lâu dài. Các loại rủi ro này bao gồm rủi ro về văn hóa tổ chức, thương hiệu và liên quan đến đối tác.

Rủi ro về văn hóa tổ chức thường xảy ra khi không có sự phù hợp và thống nhất giữa văn hóa làm việc và mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp. Điều này có thể dẫn đến sự không ổn định trong quản lý, giao tiếp kém hiệu quả và giảm thiểu hiệu suất làm việc của nhân viên.

Rủi ro về thương hiệu liên quan đến các vấn đề như mất độ tin cậy từ phía khách hàng, hình ảnh tiêu cực trong cộng đồng hoặc sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các đối thủ. Những rủi ro này có thể ảnh hưởng đến hình ảnh của công ty, doanh số bán hàng và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Cuối cùng, rủi ro liên quan đến đối tác có thể xuất phát từ sự phụ thuộc vào các đối tác chiến lược. Nếu đối tác gặp vấn đề tài chính, pháp lý hoặc uy tín, điều này có thể gây ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng hoặc ảnh hưởng đến mối quan hệ khách hàng và dự án cộng tác.

Rủi ro về luật

Từ khi bắt đầu hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp thường phải đối mặt với nhiều vấn đề pháp lý, đặc biệt là liên quan đến hợp đồng mua bán và các vấn đề tương tự. Trong trường hợp xảy ra tranh chấp pháp lý, doanh nghiệp có thể gặp phải những tổn thất về tài chính, uy tín và thậm chí là trách nhiệm hình sự.

Các nguyên nhân của các rủi ro pháp lý trong kinh doanh thường xuất phát từ sự không hiểu biết hoặc không thực thi đúng quy định pháp luật. Để tránh các tổn thất liên quan đến các vấn đề pháp lý, các doanh nghiệp có thể tham gia vào các cộng đồng học hỏi về pháp chế doanh nghiệp, thiết lập phòng pháp chế nội bộ hoặc sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý từ các công ty Luật uy tín. Đây là một trong những phương pháp phổ biến và hiệu quả để tránh gặp phải rủi ro này.

Rủi ro về công nghệ

Trong thời đại Cách mạng Công nghiệp 4.0, công nghệ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu suất và cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ cũng đồng nghĩa với việc đối mặt với nhiều rủi ro như lỗi phần cứng, lỗi phần mềm, mất dữ liệu, mất điện, và các cuộc tấn công mạng.

Những rủi ro trong kinh doanh này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ công việc mà còn có thể tiềm ẩn nguy cơ tiết lộ thông tin kinh doanh quan trọng. Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp trong việc bảo vệ dữ liệu và đảm bảo tính bảo mật của hệ thống thông tin.

Rủi ro về con người

Là nhân tố chủ chốt tạo nên giá trị cho các tổ chức, con người không chỉ giữ vai trò sản xuất hàng hóa và dịch vụ mà còn điều hành quy trình sản xuất. Vì thế, đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả cạnh tranh mà còn tạo ra sự khác biệt trên thị trường.

Tuy nhiên, nhân sự cũng mang theo những rủi ro như chất lượng lao động và thái độ làm việc, vấn đề về bảo mật thông tin, quản lý ngân sách doanh nghiệp cũng như các hành vi có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của doanh nghiệp. Do đó, việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu những rủi ro tiềm ẩn. Đây cũng là lý do vì sao doanh nghiệp cần có chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực phù hợp để giảm thiểu rủi ro này.

Rủi ro về lợi nhuận

Rủi ro về lợi nhuận thường xuất hiện trong hoạt động đầu tư vào trái phiếu. Cụ thể, các doanh nghiệp thường thực hiện việc điều chỉnh lãi suất bằng cách mua lại các trái phiếu cũ có lợi suất cao và phát hành lại trái phiếu mới với lợi suất thấp hơn. Kết quả là, các nhà đầu tư sở hữu trái phiếu sẽ nhận được lợi nhuận thấp hơn so với giá trị ban đầu mà họ đã đầu tư.

Rủi ro thuế vụ

Thuế được xem là một công cụ quan trọng trong việc điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô như kiểm soát, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất. Tuy nhiên, do tính chất của nó là nghĩa vụ, thuế có thể tác động lớn đến thu nhập thực tế của các doanh nghiệp.

Trong một số trường hợp, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với các rủi ro liên quan đến việc hạch toán thuế. Đôi khi, luật thuế mới có thể hoàn toàn thay đổi cách mà một ngành hoạt động kinh doanh, gây ra những ảnh hưởng không mong muốn và không lường trước được đến hoạt động kinh doanh của họ.

Các Phương Pháp Khắc Phục Rủi Ro Trong Kinh Doanh

Bước 1: Xác định bối cảnh hoặc môi trường kinh doanh

Trước hết, các doanh nghiệp cần phải thực hiện việc xác định rõ bối cảnh hoặc môi trường kinh doanh mà họ hoạt động trong đó. Điều này bao gồm việc đánh giá các yếu tố bên ngoài mà doanh nghiệp không có khả năng kiểm soát hoặc thay đổi, nhưng có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của họ.

Các yếu tố này có thể bao gồm tình hình kinh tế, chính trị, xã hội và văn hóa của quốc gia hoặc khu vực mà doanh nghiệp hoạt động trong đó. Ngoài ra, cần xem xét các yếu tố như cạnh tranh, công nghệ, pháp luật, và môi trường kinh doanh cụ thể của ngành hoặc lĩnh vực mà doanh nghiệp hoạt động trong đó.

Bước 2: Xác định rủi ro tiềm ẩn

Sau khi đã xác định bối cảnh hoặc môi trường kinh doanh, bước quan trọng tiếp theo là xác định các rủi ro tiềm ẩn mà doanh nghiệp có thể phải đối mặt. Quá trình này đòi hỏi sự phân tích tỉ mỉ và đánh giá cẩn thận về mọi khía cạnh của hoạt động kinh doanh.

Đầu tiên, doanh nghiệp cần phải xác định các rủi ro trong kinh doanh có thể xuất phát từ bên trong tổ chức, như quy trình làm việc, hạ tầng, nguồn lực nhân sự, quản lý dự án, và chiến lược kinh doanh. Đồng thời, cũng cần phải đánh giá các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng, như thị trường, cạnh tranh, biến động kinh tế, chính trị, và môi trường tự nhiên.

Sau khi đã xác định được các rủi ro tiềm ẩn, doanh nghiệp cần phải phân tích và đánh giá mức độ nghiêm trọng và xác suất xảy ra của từng rủi ro. Điều này giúp doanh nghiệp ưu tiên các rủi ro cần quản lý và chuẩn bị các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu, hoặc chấp nhận rủi ro.

Bước 3: Đánh giá rủi ro

Sau khi đã xác định các rủi ro tiềm ẩn, bước quan trọng tiếp theo là đánh giá rủi ro để hiểu rõ hơn về mức độ nguy cơ và tác động của chúng đối với doanh nghiệp. Quá trình đánh giá rủi ro được thực hiện thông qua việc áp dụng các tiêu chí sau:

Khả năng xảy ra rủi ro

Để đánh giá xem rủi ro trong kinh doanh có thể xảy ra hay không, doanh nghiệp có thể phân tích các yếu tố có liên quan và đưa ra dự đoán về khả năng xảy ra của chúng dựa trên dữ liệu có sẵn và thông tin cụ thể về môi trường kinh doanh.

Lịch sử rủi ro đã xảy ra

Xem xét xem doanh nghiệp đã từng gặp phải các rủi ro tương tự trong quá khứ không và các biện pháp nào đã được thực hiện để đối phó với chúng. Điều này giúp đánh giá mức độ chuẩn bị và sẵn sàng của doanh nghiệp đối với các rủi ro này.

Mức độ thiệt hại

Đánh giá mức độ thiệt hại tiềm ẩn mà doanh nghiệp có thể phải đối mặt nếu rủi ro xảy ra, bao gồm các hậu quả tài chính, hậu quả cho hình ảnh và uy tín, và hậu quả về hoạt động kinh doanh.

Thời điểm và nguyên nhân

Xác định thời điểm có thể xảy ra rủi ro và nhận diện nguyên nhân chính gây ra rủi ro. Điều này giúp doanh nghiệp chuẩn bị các biện pháp phòng ngừa và đối phó một cách hiệu quả.

Bước 4: Đưa ra biện pháp xử lý rủi ro

Sau khi đã đánh giá và hiểu rõ về các rủi ro tiềm ẩn, bước quan trọng tiếp theo là đưa ra biện pháp xử lý rủi ro để giảm thiểu nguy cơ và tối ưu hóa cơ hội. Trong bước này, doanh nghiệp cần thực hiện các hành động sau.

Xác định biện pháp giảm thiểu rủi ro

Điều này bao gồm việc xác định các biện pháp cần thực hiện để giảm thiểu khả năng xảy ra các rủi ro tiềm ẩn, bảo vệ tài sản và nguồn lực của doanh nghiệp. Các biện pháp này có thể bao gồm việc cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, đào tạo nhân viên về an toàn lao động và bảo mật thông tin, hay đầu tư vào các công nghệ mới để tăng cường quản lý rủi ro trong kinh doanh.

Phát triển kế hoạch phòng ngừa

Doanh nghiệp cần lập ra các kế hoạch phòng ngừa để đối phó với các rủi ro tiềm ẩn. Điều này bao gồm việc xây dựng các quy trình và chính sách để phòng tránh, giảm thiểu hoặc loại trừ các rủi ro có thể xảy ra.

Xây dựng kế hoạch dự phòng

Doanh nghiệp cần lập ra các kế hoạch dự phòng để đối phó với các rủi ro không mong muốn nếu chúng xảy ra. Các biện pháp dự phòng có thể bao gồm việc mua bảo hiểm, xác định các nguồn lực dự phòng và phát triển kế hoạch khẩn cấp.

Liên tục đánh giá và cập nhật

Cần liên tục đánh giá và cập nhật các biện pháp quản lý rủi ro để đảm bảo tính hiệu quả và phản ứng kịp thời trước những thay đổi trong môi trường kinh doanh và các yếu tố rủi ro.

Việc đưa ra biện pháp xử lý rủi ro là một phần quan trọng của quản lý rủi ro hiệu quả, giúp doanh nghiệp tăng cường sự ổn định và bền vững trong hoạt động kinh doanh.

Bước 5: Phân công trách nhiệm công việc cho từng bộ phận

Mỗi rủi ro trong kinh doanh đều có thể ảnh hưởng đến từng bộ phận trong doanh nghiệp, do đó, việc phân công trách nhiệm công việc cho từng bộ phận là rất quan trọng. Mỗi bộ phận sẽ chịu trách nhiệm trong việc quản lý và giảm thiểu rủi ro trong lĩnh vực của mình. Điều này giúp phân bổ việc quản lý và đối phó với rủi ro hợp lý, tránh tình trạng để một cá nhân hoặc phòng ban phải gánh chịu hậu quả từ rủi ro.

Xác định trách nhiệm

Cần xác định rõ các trách nhiệm của từng bộ phận trong việc quản lý rủi ro. Mỗi bộ phận sẽ chịu trách nhiệm đánh giá, kiểm tra và quản lý các rủi ro liên quan đến lĩnh vực của mình.

Phối hợp giữa các bộ phận

Cần thiết lập các cơ chế phối hợp giữa các bộ phận để đảm bảo rằng thông tin về rủi ro trong kinh doanh được chia sẻ và xử lý một cách hiệu quả. Sự phối hợp giữa các bộ phận sẽ giúp tăng cường khả năng đối phó với các rủi ro và đảm bảo rằng các biện pháp phòng ngừa được triển khai một cách toàn diện.

Kiểm tra và đánh giá hiệu quả

Cần thiết lập các chỉ tiêu đánh giá và kiểm tra hiệu quả của từng bộ phận trong việc quản lý rủi ro. Việc này giúp đảm bảo rằng mỗi bộ phận đang thực hiện nhiệm vụ của mình một cách hiệu quả và đóng góp vào việc giảm thiểu rủi ro cho toàn bộ doanh nghiệp.

Sử dụng công nghệ

Công nghệ có thể được sử dụng để hỗ trợ quản lý và đánh giá hiệu quả của các bộ phận. Các hệ thống quản lý công việc và phân tích dữ liệu có thể giúp cải thiện quá trình phân công và đánh giá công việc của từng nhân viên và bộ phận.

Case Study Về Quản Trị Rủi Ro Trong Kinh Doanh Tại BMW

Câu chuyện

Tập đoàn BMW, với các nhãn hiệu nổi tiếng như BMW, Mini và Rolls-Royce, đã đặt trụ sở tại thành phố Munich (Đức) từ khi thành lập vào năm 1916. Mặc dù trụ sở chính vẫn đặt tại Đức, nhưng chỉ có 17% doanh thu của tập đoàn đến từ thị trường nội địa này vào năm 2011.

Thay vào đó, những năm gần đây, Trung Quốc đã trở thành một trong những thị trường quan trọng nhất cho BMW, với doanh số chiếm đến 14% tổng doanh số toàn cầu của hãng vào năm 2011. 

Thách thức

Mặc dù doanh số vẫn đang tăng trưởng, BMW lo ngại sẽ chịu ảnh hưởng đáng kể từ sự biến động của tỷ giá hối đoái. Trong quá khứ, đối thủ của họ như Porsche đã thực hiện chiến lược tăng giá bán để đối phó với tình hình này vào cuối thập niên 1980 tại thị trường Hoa Kỳ, và kết quả là doanh số của họ tại thị trường này đã giảm đáng kể.

Chiến lược

BMW thực hiện một chiến lược kết hợp 2 hành động để quản trị rủi ro tỷ giá. Thứ nhất là chiến lược phòng vệ tự nhiên (natural hedge), đồng nghĩa với việc chi tiêu bằng tiền tệ của doanh thu phát sinh, hay doanh số phải chính là đồng tiền của thị trường tiêu thụ. Tuy nhiên, chiến lược này không thể loại trừ hoàn toàn mọi rủi ro tỷ giá. Vì vậy, BMW tiếp tục thực hiện thêm một chiến lược nữa là phòng vệ tài chính (financial hedge), bằng cách thiết lập các trung tâm sử dụng nguồn vốn (treasury centre) ở Hoa Kỳ, Anh và Singapore.

Cách thức thực hiện

Chiến lược phòng vệ tự nhiên của BMW được thực hiện thông qua hai cách. Thứ nhất là việc thiết lập nhà máy sản xuất tại các thị trường tiêu thụ sản phẩm của họ, và thứ hai là việc mua hàng bằng tiền tệ của các thị trường chủ chốt.

BMW hiện đã có cơ sở sản xuất xe hơi và phụ tùng ở 13 quốc gia. Từ năm 2000, sản lượng sản xuất ở nước ngoài đã tăng lên từ 20% lên đến 44% tổng sản lượng của tập đoàn vào năm 2011. Đặc biệt, BMW đã mở nhà máy sản xuất ở Mỹ từ những năm 1990, đặt tại Spartanburg, South Carolina. Đến năm 2008, họ đã đầu tư 750 triệu USD để mở rộng nhà máy này, tạo ra 5.000 việc làm mới tại Mỹ, trong khi cắt giảm 8.000 việc làm ở Đức. Chiến lược này giúp rút ngắn chuỗi cung ứng giữa thị trường Đức và Hoa Kỳ.

BMW cũng tăng cường việc mua hàng bằng USD, đặc biệt trong khu vực thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Văn phòng ở thủ đô Mexico đã thu mua lượng phụ tùng trị giá đến 615 triệu USD trong năm 2009 và tiếp tục tăng lên những năm sau đó.

BMW cũng thiết lập một liên doanh với hãng Brilliance China Automotive ở Shenyang, Trung Quốc, giúp sản xuất đến phân nửa số xe của tập đoàn bán ra ở thị trường này. Đến năm 2009, các nhà cung cấp Trung Quốc đã cung cấp lượng phụ tùng lên đến 6 tỷ Nhân dân tệ, giúp rút ngắn chuỗi cung ứng và cải thiện dịch vụ khách hàng.

Bài học rút ra

Việc BMW chuyển các cơ sở sản xuất ra thị trường nước ngoài không chỉ giảm rủi ro tỷ giá mà còn tạo điều kiện để cải thiện dịch vụ khách hàng. Bằng cách này, công ty có thể gần hơn với thị trường tiêu thụ và phản ứng nhanh chóng đối với nhu cầu của khách hàng, từ đó cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng sự hài lòng của khách hàng.

Ngoài ra, việc thu mua phụ tùng ở các thị trường nước ngoài cũng giúp đa dạng hóa các rủi ro trong kinh doanh liên quan đến chuỗi cung ứng. Bằng cách này, công ty có thể tránh được tác động tiêu cực từ những sự cố xảy ra tại một nơi cụ thể và có thể tìm kiếm các nguồn cung cấp phụ tùng dự phòng nếu cần thiết.